Onderwijs is BBB

Na de zomer staat er weer een nieuwe lichting eerstejaars studenten in de startblokken. Al jaren hoor ik docenten klagen over het dalende niveau van de instroom. Zo zouden de basisvaardigheden van de startende studenten niet op orde zijn. De taal- en leesvaardigheid zou te wensen overlaten, om nog maar te zwijgen over hun studiehouding.  Veel studenten zouden een korte spanningsboog hebben, een consumerende houding of zelfs ongemotiveerd zijn.  Maar is dit nu werkelijk zo? En is er echt sprake van een dalend niveau?

Ook al zegt de Onderwijsinspectie in haar jaarverslag 2023 dat de basisvaardigheden onder druk staan, zij onderbouwt dit nergens met cijfers. Als we naar de feiten kijken dan blijkt uit de Examenmonitor VO dat het slagingspercentage sinds 2007 een stijging vertoont, ook na de corona-aanpassingen. Verder ligt het gemiddelde eindcijfer al jaren gelijk. Ook de cijfers voor de kernvakken (Nederlands, Engels en Wiskunde), waar vaardigheden als taalbeheersing en redeneervermogen onder vallen, zijn gelijk gebleven of licht gestegen Er is dus geen bewijs voor een daling van het instroomniveau (zie hiervoor ook: Rutger Kappe (2023). Er is niets mis met de huidige studenten. In: Trouw, 22 juni 2023).

Leren doen studenten nog precies hetzelfde als toen wij in de schoolbanken zaten. Zo gelden leerprincipes als aansluiten bij voorkennis, structuur bieden en oefenen van vaardigheden nog steeds. Wat wel veranderd is, zijn de omstandigheden waaronder geleerd wordt. De wereld is, vooral door internet en de mobiele telefoon, enorm veranderd. Er is een enorme concurrentie om de aandacht of anders gezegd er is voor studenten een enorm aanbod. Dit betekent overigens niet dat de spanningsboog van studenten is veranderd. Nog steeds geldt dat studenten 10 max. 20 minuten naar een verhaal kunnen luisteren waarna er een andere leeractiviteit moet plaatsvinden (zie hiervoor ook: Pedro de Bruykere (2020). Wat zijn de meest hardnekkige onderwijsmythes? ).

Een mogelijke verklaring voor de zorgen van veel docenten over het niveau kan te maken hebben met het feit dat je als docent steeds ouder, wijzer en meer ervaren wordt, terwijl het instroomniveau van studenten  gelijk blijft. Je denkt door jouw eigen ontwikkeling dat het niveau achteruitgaat, terwijl het feitelijk hetzelfde blijft.

Ik begrijp dat er zorgen zijn bij docenten maar in plaats van de schuld bij de studenten te leggen, lijkt het mij zinniger te kijken wat we als docenten en opleidingen kunnen doen. Essentieel is dat wij onze studenten aan de opleiding, het werkveld en aan docenten binden. Binding is de voorwaarde om tot leren te komen. Vervolgens moeten wij alles in het werk stellen om onze studenten binnen te houden door te blijven boeien met afwisselende, gevarieerde colleges. Kortom, onderwijs is BBB: Binding en Blijven Boeien!